دژی مستحکم در دل جنگل های هیرکانی
قلعه رودخان یکی از بزرگترین قلعه های آجری ایران است که برای مدتی میزبان میرزاکوچک خان جنگلی بوده است. در نظر داشته باشید برای رسیدن به قلعه مورد نظر باید از وسط جنگلی بی نظیر و رودخانه پیاده روی کنید.
تاریخچه قلعه رودخان
گیلان در زمان های گذشته به دو منطقه بی یه پس یا گیلان غربی و بی یه پیش تقسیم شده بود و فومن نیز تا سالها مرکز گیلان غربی بوده است که همین امر سبب شده تا قلعه مستحکمی برای دفاع از آن منطقه احداث شود. قلعه رود خان فومن در دوران ساسانیان و در زمان حمله اعراب به ایران ساخته شده و در دوره سلجوقیان نیز مرمت گردیده است. این قلعه در مکانی مناسب با استفاده از مصالح مقاوم و اشکال هندسی متنوع ساخته شده است. در واقع، در ساخت این قلعه، میلیون‌ها قطعه سنگ با ابعاد مختلف به چشم می خورد و در طبقات بالایی برج‌ها و پوشش سقف‌ها و کف‌ها نیز آجر بکار رفته است. همچنین چوب نیز در قسمت های درب‌ها، پوشش داخلی سقف طبقات اول، برج‌ها و واحدهای مسکونی و پنجره‌ها وجود دارد که به خاطر رطوبت بالای هوا در این منطقه از ملات گچ، ساروج و آهک همراه با خاکستر استفاده شده است.
مسیر دسترسی به قلعه رودخان
اگر تصمیم گرفتید از سمت فومن رهسپار قلعه رودخان شوید مسیر قلعه رودخان این‌گونه است که با عبور از روستاهای ملسکام و سیدآباد و پس از طی مسافت تقریبی ۲۱ کیلومتر از فومن، به پارکینگ قلعه رودخان می‌رسید. بعد از آن ۱/۵ تا دو کیلومتر باقی مانده تا صعود به قلعه را باید پله‌نوردی کنید و از پله‌های تعبیه شده بالا بروید.
فاصله قلعه رودخان از تهران: پنج ساعت و ۳۰ دقیقه
فاصله قلعه رودخان از رشت: یک ساعت و ۱۵ دقیقه
فاصله قلعه رودخان از ماسال: یک ساعت و ۱۵ دقیقه
فاصله قلعه رودخان تاماسوله: یک ساعت و ۱۵ دقیقه
فاصله فومن تا قلعه رودخان: ۳۵ دقیقه
دلیل نامگذاری قلعه رودخان
دلیل نامگذاری قلعه رودخان به طور دقیق مشخص نیست، اما چند نظریه در مورد آن وجود دارد:
- وجود رودخانه در نزدیکی قلعه:
یکی از نظریه ها این است که نام قلعه رودخان به دلیل وجود رودخانه ای در نزدیکی آن است. این رودخانه که در حال حاضر به نام “رودخان” شناخته می شود، در گذشته به نام “روخون” یا “رخون” نامیده می شده است. بنابراین، نام قلعه رودخان به معنی “قلعه ای که در کنار رودخانه روخون قرار دارد” است.
- نام تالشی قلعه:
اهالی روستای قلعه رودخان به زبان تالشی صحبت می کنند. در زبان تالشی، نام این قلعه “قَله روخون” است. “قَله” به معنی قلعه و “روخون” به معنی پایین دست یا منتهی الیه است. بنابراین، نام “قَله روخون” به معنی “قلعه ای که در پایین دست قرار دارد” است.
- نامگذاری به دلیل سازنده قلعه:
برخی از افراد معتقدند که نام قلعه رودخان به نام سازنده آن نامگذاری شده است. شخصی به نام “رودخان” یا “رخون” که احتمالاً از بزرگان و یا حکمرانان منطقه بوده است، این قلعه را بنا کرده است.
- نامگذاری به دلیل موقعیت مکانی:
قلعه رودخان در منطقه ای کوهستانی و جنگلی واقع شده است. در زبان فارسی، به این نوع مناطق “رودخانه” می گویند. بنابراین، ممکن است نام قلعه رودخان به دلیل موقعیت مکانی آن باشد.
در حال حاضر، هیچ یک از این نظریه ها به طور قطعی اثبات نشده است.
نام های دیگر قلعه رودخان:
قلعه رودخان در طول تاریخ با نام های مختلفی شناخته شده است. برخی از این نام ها عبارتند از:
دژ رودخان قلعه حسامی قلعه سکسار قلعه سگسار قلعه سگسال قلعه هزار پله
قلعه رودخان چند پله دارد؟
قلعه رودخان در حدود ۱۶۰۰ پله دارد که جدید هستند و برای گردشگران ساخته شده‌اند. پله‌های اصلی در طی کاوش‌های باستان‌شناسی در امتداد دیوارها و برج‌ها از زیر خاک بیرون کشیده شده است که تعداد آن‌ها به ۹۳۵ پله می‌رسد؛ برای همین این مکان به قلعه هزار پله معروف است.
معماری قلعه رودخان
قلعه رودخان با ۶/۲ هکتار مساحت، حدود ۵۰۰ متر طول دارد که در برخی نقاط عرضی متفاوت دارد. بلندی برج و باروهای آن نیز به ۱۵۰۰ متر می‌رسد. مصالح به کار رفته در ساخت این قلعه آجر و سنگ است. این قلعه به‌طور کلی از دو قسمت ارگ و قورخانه تشکیل شده که ارگ محل شاه‌نشین قلعه رودخان و حرم‌سرا و قورخانه محل فعالیت‌های نظامی و زندگی سربازان بوده است. ارگ در قسمت غربی در دو طبقه و از آجر ساخته شده و قراول‌خانه‌ها در قسمت شرقی در دو طبقه با نورگیرها و روزنه‌های متعدد بر اطراف قلعه مسلط هستند.
چون قلعه روی دو قله بنا شده به سه بخش شرقی، میانی و غربی تقسیم شده:
- بخش شرقی: این قسمت که با دروازه‌ای از سایر قسمت‌ها جدا می‌شود روی یک تپه ۶۷۰ متری قرار دارد و بیشتر بناهای آن جنبه نظامی دارد و شامل دروازه ورودی، زندان، در اضطراری و تعدادی واحد مسکونی و دو برج بزرگ است.
- بخش میانی: قسمت میانی در پایین‌ترین سطح قلعه قرارگرفته دروازهی اصلی را در بردارد.
- بخش غربی: نهایتا قسمت غربی که روی شیب تند کوه بنا شده است شامل بخش‌هایی نظیر دروازهی ورودی، آب‌انبار، آبریزگاه، سردخانه، شاه‌نشین و تعدادی واحدهای مسکونی است.
نکاتی که درمورد سفر به قلعه رودخان باید بدانید
قلعه رودخان در دل جنگل قرار دارد و برای رسیدن به آن باید پله‌های زیادی را بالا بروید؛ پس لازم است خودتان را برای یک پله‌نوردی آماده کنید. ازاین‌رو:
- حتما در بازدید از قلعه رودخان کفش مناسب به پا داشته باشید تا هنگام بالا رفتن خسته نشوید چون مجموع مدت زمان رفت و برگشت نزدیک به سه ساعت طول می‌کشد.
- وسایل غیرضروری با خود به‌همراه نداشته باشید. تنها چیزهایی که در حین بالا رفتن احتیاج دارید وسایل شخصی مثل دوربین عکاسی و البته آب آشامیدنی است. داشتن یک چوب‌دستی یا عصای کوهنوردی نیز برای بالا رفتن از پله‌ها کمک خوبی است. اگر در فصل بارندگی به این مکان می‌روید، پانچو بارانی به‌همراه داشته باشید تا در زیر باران خیس نشوید.
- پول نقد با خود به‌همراه داشته باشید چون ممکن است باجه ورودی قلعه کارت خوان نداشته باشد یا خراب باشد که پس از پیمودن این همه راه، ممانعت از ورود شما تجربه خوشایندی نیست! پس حداقل به‌اندازه بلیط ورودی پول نقد در جیبتان داشته باشید.
- پیمودن پله‌های قلعه رودخان برای افراد مسن، کودکان و کسانی که از آمادگی جسمانی خوبی برخودار نیستند و بیماری‌های قلبی و عروقی دارند ممکن است سخت باشد. پس در سفر به این مکان در انتخاب همراهان و همسفران خود این نکته را در نظر بگیرید.
- اگر قصد دارید در هزینه‌های سفر صرفه‌جویی کنید، بهتر است خورکی و وعده غذایی مناسب را به‌همراه داشته باشید چون ممکن است در رستوران‌های پایین قلعه با قیمت‌های که انتظار نداشته باشید مواجه شوید.